Lugatta sehv, birşeyi unutmak, ondan gafil olmak demektir Fakat buradaki sehiv'den maksat, namaz kılan kişinin kasden veya unutarak namazında eksiklik yapmasıdır Bu durumda sehiv secdesi yapılması ge­rekir Sehiv secdesi namazın sonunda yapılır Amacı ise, namazda yapılan bir eksikliği telafi etmektir

Sehiv Secdesinin Hükmü

Sehiv secdesi, daha sonra bahsedeceğimiz sebeplerden birinin mey­dana gelmesiyle sünnet olur Eğer kişi bu sebepler meydana geldiği halde sehiv secdesi yapmazsa namaz bozulmaz Çünkü sehiv secdesi vacib değildir ve herhangibir vacibin ihmalinden ötürü de meşru kılınmamıştırBu husus ileride tekrar gelecektir
Sehiv secdesinin meşruiyetinin delili, Ebu Hüreyre'nin şu rivayetidir: "Hz Peygamber bize öğle veya ikindi namazını kıldırırken iki rekâtta se­lâm verdi Zulyedeyn isimli sahabî 'Ey Allah'ın Rasûlü! Namaz mı kısaldı yoksa sen mi unuttun?' dedi Hz Peygamber cemaate 'Zuiyedeyn'in söy­lediği doğru mu?' diye sordu Sahabîler 'Evet' deyince, Hz Peygamber kalktı, iki rekât daha kıldı Sonunda da iki secde yaptı"[1]
Sehiv secdesinin diğer delilleri ileride gelecektir

Sehiv Secdesinin Sebepleri


1 Namaz kılan kişi, namazın eb'azlarından birini terkederse -birinci teşehhüd veya kunut duası gibi- sehiv secdesi yapması gerekir
Abdullah b Buhayne şöyle rivayet ediyor: 'Hz Peygamber öğle na­mazını kıldırırken birinci oturuşu yapması gerekirken üçüncü rekâta kalktıNamazını tamamladığı zaman oturduğu halde, selâm vermeden önce herbir secdede tekbir alarak unuttuğu oturma yerine iki secde yaptı'[2]
Büyük Şafii Fıkhı
Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:
İçinizden biri ikinci rekâta oturmadan kalkar, tam ayağa kalkmadan oturmadığını hatırlarsa hemen otursun Fakat tam ayağa kalkrnişsa oturmasın, sehiv için iki secde yapsın[3]
2 Kılınan namazın rekâtlarında şüphe edilirse sehiv secdesi gerekir
Şüphe edildiğinde rekât sayısının en azına itibar edilir Geri kalan re­kâtlar tamamlandıktan sonra sehiv secdesi yapılır Bu, fazla kılınan rekât­ları telafi etmek içindir Eğer öğle namazının üç rekât mı, dört rekât mı kılındığında şüphe edilirse ve henüz namaz da devam ediyorsa, namaz üç rekât kabul edilip bir rekât daha kılındıktan sonra sehiv secdesi yapılmalıdır Bu, namazın beş rekât kılınması ihtimaline karşı yapılır
Hz Peygamber şöyle buyurmuştur:
Biriniz namazında şek edip de üç mü, yoksa dört mü kıldığını bile­mezse şüpheyi atsın ve namazı yakînen bildiği aded üzerine tamam­lasınSonra selâm vermeden önce iki secde yapsın Eğer beş rekât kılmışsa bu iki secde onun namazını altı rekât yapar ve eğer dört re­kâtı tamamlayıcı olarak kildıysa, bu iki secde şeytanın burnunu yere sürtmek (onu zelil etmek) için olur[4]
Eğer namaz bittikten sonra şüphe edilirse, bu şüphe, namazın sıhhatine zarar vermez Ancak niyette veya tahrim tekbirinde şüphe edi­lirse namaz bozulur
İmam'a uyarak namaz kılan bir kimse yanılırsa -birinci teşehhüd'ü okumayı unutmak gibi- imam'ın tam kılması, imam'a uyan kimsenin ha­tasını kapatarak onun yerine geçer İmam selâm verdikten sonra da o kişinin sehiv secdesi yapması gerekmez Bunun delili, Hz Peygamber'in imam zamin'dir'1 sözüdür
3 Kasden yapıldığında namazı bozan birşeyi, unutarak yapmak
Meselâ birkaç kelime konuştuğu veya sehven bir rekât fazla kıldığı zaman, kişi bunu namaz bitmeden hatırlarsa sehiv secdesi yapar
4 Rükün ve farz olan namaz fiillerinden biri veya bir sûre yerinden başka bir yere nakledilirse sehiv secdesi yapmak sünnet olur
Meselâ teşehhüd yerine Fatiha okunursa veya rükû'da kunut oku­nursa veya Fatiha'dan sonra okunması sünnet olan sûre, rükû'dan sonra itidâl'de okunursa sehiv secdesi yapmak sünnettir

Sehiv Secdesinin Şekli ve Yeri


Sehiv secdesi, namaz secdeleri gibi iki secdedir Sehiv secdesi na­mazın sonunda, selâmdan önce niyet edilerek yapılır Eğer namaz kılan kişi sehiv secdesi yapmadan önce sehven selâm verirse ve aradan uzun bir zaman geçtikten sonra sehiv secdesi yapmadığını hatırlarsa artık sehiv secdesi yapılmaz Eğer aradan kısa bir zaman geçmişse hemen sehiv secdesi yapılabilir


[1] Buharî/1169

[2] Buharî/1166; Müslim/570 (Diğer bir rivayette 'Hz Peygamber namazların birinde bize iki rekât kıldırdı' şeklindedir)

[3] İbn Mâce/1208; Ebu Dâvud/1036 ve başka muhaddisler, (Muğire b Şûbe'den)

[4] Müslim/571, (Ebu Said el-HudrTden)