Kerkük’te ilk yerleşim izlerine M.Ö.2000 yıllarında rastlanılır. Kerkük Arafada yapılan kazılarda M.Ö. 2600 yıllarına ait silahlar, bakır eşyalar ve toprak kaplar bulunmuştur.Kerkük’ün en eski yerleşim mekanı Kerkük Kalesidir. Kale şehrin adeta çekirdeğini oluşturmuştur. Kalenin yapılışı M.Ö. 3000 yıllarına uzanır. Hz.Ömer zamanında İslam ordularının meşhur Kaadisiyye Meydan muharebesinde Sasanileri M.S.636 yılında yenmesinden sonra, Kerkük Müslüman şehri olmaya başlar. Şehir, 750 yılında Abbasi Devletinin kurulması ile İslam devletinin sınırlarına dahil olur.
1055 yılında Tuğrul Bey, komutasında Oğuz ordusu Irak’a girer. Büveyhi’lere son verilerek hükümdar Melik Rahim’i tutuklanır Halifelik Abbasilere bırakılır ancak askeri hakimiyet Tuğrul Beyin uhdesinde kalır.Sultan Mahmut Tapar komutasında Kerkük 63 yıl Büyük Selçukluların hakimiyetinde kalır. Irak Selçuklularının hakimiyetinde ise 12 yıl kalır.
1130 yılında Arslantaş oğlu Kıpçak, Kerkük ve Şehrizor bölgesinde üstünlük sağlar ve tek egemen güç haline gelir.bölge Vilayet’ül Kıpçakiyye olarak anılır. Arslantaş, Türkmenler tarafından çok sevildiği için,Kerkük’te varlıklarını güçlendirir 1139 yılında Musul Atabeyi İmadeddin Zengi, Kerkük dahil bütün bölgeyi ele geçirir.
Timur’un Irak seferi sırasında Kerkük Kalesine uğrar kalenin sorumluluğunu adamlarından Emir Ali’ye verir. Kale 18 yıl sonra Karakoyunluların eline geçer. Baranlılar olarak da bilinen Karakoyunluların kurucusu Bayram Hoca’dır; Oğuz Türkü’dür. Yani Türkmendir.
1470 yılında Kerkük Şehrine Akkoyunlular hakim olurlar. 1508 yılında Akkoyunlular Safavi devletinin kurucusu Şah İsmail tarafından kaldırılıncaya kadar Kerkük, Akkoyunluların hakimiyetinde kalmıştır. Safavi devletinin egemenliğine giren Kerkük, Yavuz Sultan Selim komutasında Çaldıran Savaşında Osmanlı Devletinin nüfuz alanına girmiştir.
Kanuni Sultan Süleyman’ın Bağdat ve Kerkük ziyaretinde Bayat boyundan Kerküklü Türk şairi Fuzuli, Bağdat Kasidesini padişaha sunar. Kerkük Kalesine yeniçeriler ocaklılar, tımarlılar ve zeametler yerleştirilir.
1549 yılında Kerkük Beylik ve 1578 yılında Beylerbeyi olur.Osmanlı kayıtlarında ‘ GÖKYURT ’ olarak geçmeye başlar. Osmanlının bu ismi Kerkük şehrine verme düşüncesi, şehrin halis bir Türk şehri olduğunun kanıtıdır.Kerkük 172 yıl Osmanlının idaresinde kalmıştır. Şehirde, günümüze kadar gelen bir çok Osmanlı eserleri bu dönemde yapılmıştır.
Kerkük’ün simgesi haline gelen Kerkük Kalesi, en eski tarihi eserlerini surlar içerisinde saklamaktadır. Kerkük Kalesi 1997 yılında Saddam yönetimi tarafından yerle bir edilmiştir.
Yıktılar kalamızı
Sürdüler balamızı
Daha can boğazdayken
Çektiler salamızı