Kibrin Alametleri

Başka insanların yanında oturmasını istememek ve hoşlanmamak, hastalarla ve yaşlılarla birlikte oturmaktan kaçınmak, kullanılmış elbisesini tekrar kullanmaktan hoşlanmamak, fakir insanların davetlerine icabet etmemek ve zengin insanların davetlerini tercih etmek.

Bir meclise girdiğinde oradakilerin ayağa kalkmalarından hoşlanmak, bir yere girerken, arkadaşının kendinden önce girmesine surat ansak, selam vermek yerine selam beklemek, doğru sözü ve haklı eleştirileri kabul etmeyip tartışmaya girmek, kusurunu kendisine anlatarak düzeltmeye, yardım etmeye çalışanları, düşman ilan etmek, kibir alametleridir.

Kibirli insanlar, kendilerine verilen nasihatlerden hoşlanmazlar. Ya konuşanın sözünü keserler, ya tartışırlar ya da oradan uzaklaşırlar. Karşısındaki insanın yanıldığını ve haksız olduğunu söylerler. Kibir, sahibine sadece kendi düşüncelerini önemsemeyi ve diğer insanlarla istişare yapmamayı söyler.

İnsanın kalbine az da olsa kibir bulaşması, kişinin insanlık seviyesini azaltır, düşüncelerini, aklını bulandırır. İmam Muhammed Bakır (ra) şöyle demiştir: “İnsanın yüreğine az olsun çok olsun, bir defa kibir girecek olursa, bu kibir ne miktarda olursa, akıl da o miktarda azalır.”

Kibrin Sebepleri

İlim: Bir âlimin, ilmi ile kibirlenmesi, ilminin güzelliklerini örten büyük bir zaaftır. İmam Gazâlî; “Âlimin afeti, kendini büyük görmesidir” demiştir. Bilgisinin, ilminin gölgesinde kalan insan, bunlara sahip olmayan ya da sahip olmadığını düşündüğü insanları kendinden aşağı görür, horlar. İlim, kibirli bir insanın elinde zararlı bir silaha dönüşebilir. İlim, kibirli insanın kibrini artırırken, tevazuyu kalbine yerleştirmiş insanın da tevazusunu artırır.

İbadet: Yaptığı ibadetlerle kibirlenmek de insan için hem sosyal açıdan, hem de dini ve ahlâkî açıdan bir felakettir.

Nesep, soy: Asil ve köklü bir aileye mensup olan kişinin kibirlenmesi ve aynı özellikleri taşımayan insanları aşağı görmesi de kibirdir. Bir hadis-i şerifte; “Bir insanın kendisi kötü ise ahirette nesebinin üstünlüğü ona fayda vermez” buyrulmuştur. (Taberanî)

İnsanın kendi insani değerlerini artırmaya çalışması yerine, geçmişi ile övünmesi akılcı bir davranış değildir. Çünkü bu davranış, insanın hem gelişimini engeller hem de kibrini artırarak mahvına sebep olur. Bu konuyla ilgili olarak bir hadis-i şerifte; “Atalarınız ile övünmeyi terk ediniz” buyrulur. (Ebu Davud)

Hz. Muhammed (sav)’in önünde iki kişi birbirlerine üstünlük taslamaya başlamışlar. Biri, “Ben falancanın oğluyum, ya sen kimsin?” demiş. Bunun üzerine Hz. Muhammed (sav) şöyle buyurur: “Hz. Musa’nın yanında iki kişi birbirine karşı övünmeye başladı. Hatta biri atalarını dokuz kuşak geriye doğru saydı. Allah, Musa’ya şöyle vahy etti: “Ona söyle, iftihar ettiği dokuz kişi cehennemdedir. Kendi de onuncusudur.” (İbn-i Ahmed)




Bir filozofun kölesinden anlatılan hikâye ibretliktir: Zamanın büyüklerinden biri filozofa karşı övününce, filozof ona şöyle demiş: “Bana atınla övünürsen, buradaki güzellik ve çeviklik ata aittir. Elbiselerinle ve aletlerinle övünürsen, bunların güzelliği de sana değil, onlara aittir. Atalarınla övünürsen, onların üstünlüğü yine sana değil, kendilerine aittir. Bu faziletler ve övünülecek nitelikler senin dışındadır. Bunlar gerçek sahiplerine iade edildikleri zaman, bunlarla övünenler çırılçıplak ortada kalırlar. Hatta bu nitelikler onlardan ayrılmaz ki iade edilsin. Bunu da sen pekâlâ düşünüp anlayabilirsin.”

Güzellik: Daha çok kadınların kibir kaynağıdır. Güzelliğin geçici olduğunu idrak edemeyen kişiler, bu güzelliklerine şükretmek yerine, bunun kendilerinde kibir oluşturmasına izin vererek büyüklük taslarlar.

Güç, kuvvet: Yine geçici olarak sahip olunan kuvvet de kibirlenmeye sebep olur. Kuvvetinin gençlikte ve sağlıkta var olduğunu kavrayamayan insanlar, çeşitli güç ve kuvvette yaratılan insanların kendilerine göre zayıf olanlarına karşı büyüklük taslarlar. Onlara karşı aşağılayıcı davranışlarda bulunurlar.

Servet, mal ve zenginlik: İnsan malına hükmetmek yerine, malının kendinse hükmetmesi halinde kibirlenir. Durumu iyi olmayanlara karşı aşağılayıcı, acımasız davranır ve hakir görürü. Oysaki mal, servet ve zenginlik de geçicidir ve dünyada kalacaktır.

Makam, mevki: Geçici bir durum olsa da makam ve mevki de insanda kibirlenmeye yol açabilir.

Akrabaların çokluğu: Bu da insanda büyüklük taslamaya sebep olabilen bir durumdur.

(devam edecek)

Notlar: 1- Rağibu’l İsfahânî, el-Müfredat, s.421. 2- İmam Birgivî, et-Tarikatü’l Muhammediyye, s.68. 3- Nahl Suresi, 23. 4- Bakara Suresi, 34. 5- Bakara Suresi, 34. 6- Mümin Suresi, 27. 7- Nahl Suresi, 22. 8- Saffat Suresi, 35. 9- A’raf Suresi, 75. 10- A’raf Suresi, 76. 11- Mimin Suresi, 46–47. 12- Nisa Suresi, 36. 13- Mesnevi, IV. 14- Mesnevi, I / 3401–02.15-

"esselamualeykum" RABBIM sevmediği amellerden cümlemizi muhafaza buyursun inşaAllah...sağolasın abim...ALLAH (c.c) razı olsun inş.

< slm ve duayla >

akrabaların çokluğu nasıl bir kibir yaratabilir insanda sübhanalah

kibirlendigimzin farkında bile olmuyoruz bazen aslında

Alıntı:“İnsanın yüreğine az olsun çok olsun, bir defa kibir girecek olursa, bu kibir ne miktarda olursa, akıl da o miktarda azalır.”

Nokta.